Kurban - 1

İSLAM'DA KURBAN NEDİR?

Kurban; Allah’a yakınlaşmak, O’nun rızasını kazanmak için yapılan bir ibadettir.
Sadece et kesmek değil; samimiyet, teslimiyet ve takva göstergesidir.

1. Kurbanın esası: Allah’a adanmış bir teslimiyet

“Rabbim bana şunu emretti: Yüzünü Hanif olarak dine çevir; sakın Allah’a ortak koşanlardan olma! De ki: Benim namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm, âlemlerin Rabbi olan Allah içindir.”
(En’âm 6/161-162)

Kurban, sırf Allah için yapılır. İçine riya, gösteriş, adet ya da şirk karışmaz.

2. Kurban, sadece et değildir – Takvadır:

“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır. Allah’a ulaşan yalnızca sizin takvanızdır.”
(Hac 22/37)

Kurban, içtenliktir. Allah etle değil, niyetle ilgilenir. Gösteriş değil, ihlâs gerekir.

3. Kurban bir ibadet emridir:

“O halde Rabbin için namaz kıl ve kurban kes.”
(Kevser 108/2)

Bu ayetle birlikte kurban, namaz gibi doğrudan bir ibadet olarak bildirilmiştir.

4. Kurban; akleden, düşünen insanlar içindir:

“Biz her ümmete, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanları O’nun adını anarak kurban etmeleri için bir ibadet koyduk. Sizin ilâhınız bir tek ilahtır. Yalnız O’na teslim olun. Mütevazı olanlara müjde ver!”
(Hac 22/34)

Kurban, bütün ümmetlere verilmiş bir ilahi ibadet şeklidir. İslam sadece şekli değil şuurlu bir yaklaşımı öğütler.

5. Hz. İbrahim ve İsmail ile sembolleşen teslimiyet:

“(İbrahim) dedi ki: ‘Yavrucuğum! Rüyamda seni boğazladığımı görüyorum, bir düşün bakalım.’ (İsmail) dedi ki: ‘Babacığım! Sana emredileni yap. İnşallah beni sabredenlerden bulacaksın.’”
(Saffat 37/102)

Kurban, burada sadece bir hayvan değil, Allah’a teslimiyetin zirvesidir. Hz. İsmail, rızasıyla bu teslimiyetin simgesidir.

6. Kurban Hac’da da bir ibadettir:

“Hac ve umrede Allah için kurban kesin...”
(Bakara 2/196)

Kurban, Hac ibadetiyle birlikte yerine göre farz bir ibadet hükmünü de alır.

ÖZETLE:

Kurban, Allah’a teslimiyetin sembolüdür.

İçtenlik, takva ve ihlas olmadan anlamını yitirir.

Gösteriş, adet, gelenek için yapılan kurban; niyet bozuksa, ameli boşa düşürebilir.

Hz. İbrahim’in samimiyeti ve Hz. İsmail’in teslimiyeti, kurbanın ruhunu oluşturur.

KISA MESAJ:

Kurban, sadece bir bıçak değil, bir bilinçtir.
Sadece bir kesim değil, bir teslimiyettir.
Sadece bir hayvan değil, bir ibadettir.
Ve bu ibadet; Allah’a yaklaşmanın, O’na bağlılığın ve takvanın bir ifadesidir.

Kur’an-ı Kerim’de kurban ile ilgili ayetleri doğrudan konularına göre sınıflandırarak veriyorum.

Bu ayetler kurbanın hikmetini, hükmünü, tarihini ve anlamını ortaya koyan en temel metinlerdir:

1. Kurban Kesmenin İbadet Olduğunu Bildiren Ayetler

Kevser Suresi 108/2

"Rabbin için namaz kıl ve kurban kes!"
Kurbanın, namaz gibi doğrudan Allah için yapılan bir ibadet olduğunu vurgular.

Hac Suresi 22/34

“Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanları kurban etmeleri için bir ibadet koyduk…”
Kurban, sadece ümmet-i Muhammed'e değil, önceki ümmetlere de farz kılınmış ilahi bir ibadettir.

Hac Suresi 22/36

“Biz o büyük baş hayvanları da sizin için Allah’ın şiarlarından kıldık. Onlarda sizin için hayır vardır. O halde onları ayakta iken kurban edin ve kesildikten sonra etinden yiyin, yoksula da yedirin...”
 Büyükbaş kurbanlık hayvanların şiar (dini sembol) olduğunu ve paylaşımın önemini bildirir.

2. Kurbanın Amacının Et Değil Takva Olduğunu Bildiren Ayet

Hac Suresi 22/37
“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır. Allah’a ulaşan ancak sizin takvanızdır…”
 Bu ayet, kurbanın sadece fiziki değil, manevi bir ibadet olduğunu açıkça ifade eder.

3. Kurbanın Ruhunu Hz. İbrahim ve Hz. İsmail Kıssasıyla Anlatan Ayetler

Saffat Suresi 37/102-107
“(İbrahim:) Yavrucuğum! Rüyada seni boğazladığımı görüyorum. Bir düşün ne dersin?”
İsmail: “Babacığım, sana emredileni yap. İnşallah beni sabredenlerden bulursun.”
İkisi de teslim olup, İbrahim onu alnı üzerine yatırınca…
Biz: 'Ey İbrahim! Rüyayı gerçekleştirdin' dedik. Biz iyilik yapanları böyle ödüllendiririz.”
 Kurbanın en yüce anlamı: Allah’a tam teslimiyet.

Saffat 37/107
“Ve Biz ona büyük bir kurbanlık fidye verdik.”
İsmail’in yerine gelen kurban, Allah’ın rahmeti ve sadakatin ödülüdür.

4. Kur’an’da Kurbanın Tarihsel Gelişimiyle İlgili Ayet

Maide Suresi 5/27
“Âdem’in iki oğlunun (Habil ve Kabil’in) kıssasını da onlara gerçek olarak oku! Hani ikisi birer kurban sunmuşlardı, birininki kabul edilmiş, diğerininki kabul edilmemişti…”
 Kurban, insanlık tarihi kadar eski bir ibadettir. Ancak niyet ve takva belirleyicidir.

5. Hac Kurbanı ile İlgili Ayet

Bakara Suresi 2/196
“…Her kim hastalık veya başında bir rahatsızlık sebebiyle tıraş olmak zorunda kalırsa fidye (oruç, sadaka veya kurban) versin…”
 Hacda yapılan kurban (hedy) ibadeti hakkında bir hüküm verir.

 

ÖZET TABLO:

Sure	Ayet	Konu
Kevser	108/2	Kurban doğrudan Allah için kesilir
Hac	22/34	Kurban tüm ümmetlere emredildi
Hac	22/36-37	Kurban şiar ve takva göstergesidir
Saffat	37/102-107	Hz. İbrahim ve İsmail kıssası
Maide	5/27	Habil ve Kabil'in kurbanı ve niyetin önemi
Bakara	2/196	Hacda kurbanın hükmü

 

 

Kurban kesimi ve dağıtımı sırasında dikkat edilmesi gereken hususları Kur’an’ın ruhuna, sünnete ve İslam ahlakına uygun şekilde başlıklar altında derliyorum.

Bu bilgiler hem fıkıh hem de gönül boyutuyla dengeli bir şekilde sunulmuştur:

KURBAN KESİLİRKEN UYULMASI GEREKENLER

Niyet Şarttır

Kurban sadece Allah rızası için kesilmelidir. Gösteriş, gelenek, örf ya da başka niyetlerle kesilirse ibadet olmaz.

“De ki: Benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah içindir.” (En’am, 6/162)

2. Ehliyetli Bir Kişi Kesmelidir

Kurbanı kesecek kişinin Müslüman, akıllı ve temyiz gücüne sahip olması gerekir.

Eğer kişi kurban kesmeyi bilmiyorsa ehil bir Müslümana vekâlet vererek kestirebilir.

Hayvana Eziyet Edilmemelidir

Hayvanın kesilmeden önce korkutulmaması, kendi cinsi yanında kesilmemesi, bıçak bileme işleminin hayvanın gözü önünde yapılmaması sünnettir.

“Allah merhametli olanlara merhamet eder. Siz de yeryüzündekilere merhamet edin.” (Hadis-i Şerif, Tirmizî)


4. Bıçak Keskin Olmalı

Bıçak hayvana azap çektirmeyecek kadar keskin olmalıdır.

“Bir hayvanı kestiğinizde, onu güzelce kesin. Bıçağınızı keskinleştirin ve hayvana eziyet vermeyin.” (Müslim, Sayd: 57)

5. Bismillah ve Tekbir ile Kesilmelidir

Kesim sırasında mutlaka “Bismillahi Allahu Ekber” denmelidir.

“Onlar, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiklerinden O’nun ismini anarak kurban kessinler…” (Hac, 22/34)

KURBAN DAĞITIMI SIRASINDA UYULMASI GEREKENLER

1. Et Üçe Bölünmelidir (Sünnet)

1/3’ü ev halkına,

1/3’ü akraba ve komşuya,

1/3’ü fakirlere verilmelidir.

 

“Yiyin, yedirin, saklayın.” (Buharî, Edâhî: 20)

Bu dağılım zorunlu değil ama tavsiye edilen sünnettir.
 

2. Gönül Kırmadan Verilmeli

Fakire verilirken alçaltıcı, ezici bir tavırdan kaçınılmalı; gönül alıcı, saygılı bir şekilde sunulmalıdır.

“Bir iyilik sadaka ile başlar; ama asıl sadaka, kalp kırmadan verilendir.” (Hadis-i Şerif)

3. Karşılık Beklemeden Verilmeli

Kurban eti bir hayır, bir sadakadır. Karşılık beklenmeden, Allah rızası için paylaşılmalıdır.

 

“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır. Allah’a ulaşan sadece sizin takvanızdır.” (Hac, 22/37)

4. Kesim Ücreti Etle Ödenemez

Kurbanı kesen kişiye et, deri, sakatat vb. ile ücret ödenemez.
 Ücret ayrı verilmelidir. Et sadece hediye olarak verilebilir.


5. Kurban Derisi Hayır Kurumlarına Verilmeli

Kurban derisi mümkünse sadaka niyetiyle camiye, yetimhanelere, ihtiyaç sahiplerine veya güvenilir vakıflara verilmelidir.

6. Et, Günlük Gıdasını Karşılayamayanlara Ulaştırılmalı

Kurbanın en büyük amacı fakir doyurmak olduğu için, çevresinde ihtiyacı olan varsa öncelik onlara verilmelidir.

7. Etleri İyi Muhafaza Etmek Gerekir

Pay edilen etin bozulmaması, hijyenik şekilde saklanması da bu ibadetin edebi içerisindedir.
 Ziyan etmek haramdır. İsraf, Allah katında makbul değildir.

SON SÖZ:

Kurban, Allah’a yakınlaşma ibadetidir.
Sadece kesmekle değil, niyetle, edeple, infakla ve teslimiyetle anlam kazanır.

Kurbanla ilgili anlattıklarımız, ibadetin temelini oluşturur. Ancak gözden kaçabilecek bazı önemli, tamamlayıcı ve gönül boyutunu güçlendiren hususlar daha vardır.

İşte bunları başlıklar halinde, ihmal edilmemesi gereken "ihlâs, hassasiyet ve hak" merkezli maddeler olarak sunuyorum:

GÖZDEN KAÇABİLECEK AMA ÖNEMLİ KURBAN GERÇEKLERİ

1. Kurbanın Aslı: Takva İbadetidir

Kurbanın etinden ve kanından ziyade, Allah’a olan saygı ve teslimiyet önemlidir.

“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır; Allah’a ulaşan sadece sizin takvanızdır.”
(Hac, 22/37)

Yani asıl olan gösteriş değil, Allah’a yakınlık niyetidir.

2. Kurbanlık Hayvan Seçimi Çok Önemlidir

Kusurlu hayvanlar kurban edilemez: Kör, kulaksız, zayıf, hasta, düşkün, topal vb.

En güzelini seçmek sünnete daha uygundur.

“Allah güzeldir, güzeli sever.” (Hadis-i Şerif, Müslim)

 Kendi yemediğin bir hayvanı Allah için kurban etme!


3. Kurbanlık Hayvan Helalleşerek Kesilmeli

Hayvana eziyet etmeden, “hakkını helal et ey mahlûk” diyerek yumuşak davranmak edebe uygundur.

Peygamber Efendimiz hayvanlara “Allah adına kesiyorum, seni helâl rızık kılana şükür için” derdi. (Ebû Dâvûd)

4. Kurbanlık Hayvana İyi Bakmak Sorumluluktur

Kurbanlık alınır alınmaz gözetmek, beslemek, su vermek bir emaneti yerine getirme meselesidir.
 Sadece kesmek değil, emaneti Allah’a yakışır şekilde teslim etmek gerekir.

5. Kurban İbadeti Yalnız Et Kesmek Değildir

Kurban aynı zamanda bir bağış, infak, paylaşım, şükür ve teslimiyet eğitimidir.

Kurbanın ruhunu yaşamak isteyen kişi:

Cimriliğini kesmeli,

Gururunu kurban etmeli,

Kalbini infaka açmalıdır.

“Kurban bir ibadet değildir, bir teslimiyet imtihanıdır.” (İbrahim kıssası)


6. Kurban, Hz. İbrahim ve Hz. İsmail’in Sünnetidir

Kurban, sadece fakir doyurma değil; Hz. İbrahim gibi "Rabbim için vazgeçebilirim" demektir.

“(İbrahim) dedi ki: ‘Ey oğulcuğum! Rüyamda seni boğazladığımı görüyorum. Ne dersin?’”
(Saffat, 37/102)

Kurban, gönülden vazgeçmeyi ve Allah'a tam teslim olmayı sembolize eder.

7. Vekâletle Kurban Kesimi Dikkatle Yapılmalı

Kurban kesimi için bir kişiye vekâlet verilebilir ama:

Niyet açık olmalı,

Kurban gerçekten kesilmeli,

Payların verildiğinden emin olunmalıdır.

Bazı ticari kuruluşlar bu konularda özensiz olabiliyor. Güvenilir kurumlara başvurmak gerekir.


8. Kurban Etini İsraf Etmek Günah Sayılır

Dondurucularda yıllarca bekleyip çöpe atılan etler, kurbanın ruhunu yok eder.

“Yiyin, yedirin, saklayın” (Hadis-i Şerif) – ama israf etmeyin!

9. Kurban Varlık Gösterisi Haline Getirilmemeli

Kurban bir ibadettir, gösteri değildir.

Hayvanı, kilosunu, fiyatını, markasını anlatmak; infakla değil riyayla sonuçlanır.

“Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki… gösteriş yaparlar.” (Maun, 4-6)

10. Kurban Hakkında Çocuklara da Bilinç Verilmeli

Sadece kurbanı izletmek değil; bu ibadetin anlamını çocuklara:

Merhametle, sadakatle, edeble anlatmak gerekir.

Bu ibadet, nesiller arası iman aktarımıdır.

11. Kurban, İçsel Bir Temizlik Fırsatıdır

Kurban aynı zamanda içimizdeki bencillik, kibir, dünya sevgisi gibi manevi hastalıkları da kesme vesilesidir.

 "Kendimizi Allah'a kurban ediyor muyuz?" sorusunu hatırlatır.

SONUÇ:

Kurban, sadece hayvan kesmek değil, Allah’a yaklaşma niyetidir.
Sözde değil, özde yapılan; gösterişten uzak, takva dolu bir teslimiyet ibadetidir.
Et dağıtırken değil, kalbimizi açarken kurban oluruz aslında.

Kurban ibadetiyle ilgili "farz mı, vacip mi, sünnet mi?", "her yıl gerekir mi?", "kimler kurban kesmekle yükümlüdür?" gibi meseleleri ayet, hadis ve fıkıh mezhepleri çerçevesinde sade ve net şekilde sunuyorum:

KURBAN İBADETİ FARZ MIDIR?

Kur’an-ı Kerim’de kurban ibadetinden açıkça bahsedilir:

"Rabbin için namaz kıl ve kurban kes!"
(Kevser, 108/2)

“Her ümmete kurban kesmeyi gerekli kıldık…”
(Hac, 22/34)

Ancak bu ayetler, “farz” hükmü doğurmaz. Dolayısıyla KURBAN İBADETİ FARZ DEĞİLDİR.

FIKIH MEZHEPLERİNE GÖRE KURBANIN HÜKMÜ:

1. Hanefi Mezhebi:

Vaciptir.
Yani: Allah’ın emridir, güçlü delile dayanır. Kasten terk etmek günah sayılır.

2. Şafii, Maliki, Hanbeli Mezhepleri:

Sünnet-i Müekkede’dir.
Yani: Peygamberimiz her yıl uygulamıştır, terk etmek hoş karşılanmaz ama günah değildir.

Sonuç: Türkiye’de çoğunlukla Hanefi mezhebi yaygın olduğu için kurban kesmek vaciptir diyebiliriz.

 

YAZININ DEVAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ